XXI Ogólnopolska Konferencja Behawioryzmu Zwierząt

Mechanizm powstawania zwyrodnienia stawów u psa

W zdrowym stawie chrząstka działa jak amortyzator, który umożliwia płynny ruch kości względem siebie. W przypadku zwyrodnienia stawów dochodzi do uszkodzenia chrząstki, co inicjuje reakcję zapalną. Stan zapalny prowadzi do dalszej degradacji chrząstki, tworzenia osteofitów (wyrośli kostnych) oraz zmian w błonie maziowej i torebce stawowej. W efekcie staw staje się mniej ruchomy i bolesny.

Na rozwój zwyrodnienia stawów u psa wpływa wiele czynników:

• wady wrodzone i rozwojowe – schorzenia jak dysplazja stawów biodrowych czy łokciowych predysponują do wcześniejszego zużycia stawów,
• wiek – starsze psy są bardziej narażone na rozwój choroby ze względu na naturalne zużycie stawów,
• rasa – niektóre rasy, zwłaszcza duże i szybko rosnące jak labradory, owczarki niemieckie czy rottweilery, mają predyspozycje do tego schorzenia.
• masa ciała – nadwaga i otyłość zwiększają obciążenie stawów oraz przyspieszają ich degenerację.
• urazy – przebyte urazy stawów (m.in zerwanie więzadła krzyżowego czy zwichnięcia) mogą prowadzić do wtórnych zmian zwyrodnieniowych.

Rozpoznanie zwyrodnienia stawów u psa opiera się na:

1. Wywiadzie klinicznym – obserwacja objawów jak kulawizna, sztywność po odpoczynku, niechęć do aktywności czy bolesność przy dotyku.
2. Badaniu fizykalnym – ocena zakresu ruchomości stawów, wykrywanie bólu podczas manipulacji stawem, obecność zgrubień czy trzeszczeń.
3. Badaniach obrazowych – radiografia (RTG) jest podstawowym narzędziem diagnostycznym, które pozwala na uwidocznienie zmian w stawach. W niektórych, bardziej skomplikowanych, przypadkach stosuje się również tomografię komputerową (CT) czy rezonans magnetyczny (MRI).

Bardzo ważne jest różnicowanie zwyrodnienia stawów od innych schorzeń układu ruchu, dlatego kluczowa jest konsultacja z lekarzem weterynarii, który przeprowadzi odpowiednie badania i postawi właściwą diagnozę.

Farmakoterapia

Podstawą leczenia są leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, które pomagają w kontrolowaniu bólu i redukcji stanu zapalnego w stawach. Najczęściej stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). W ostatnich latach pojawiły się również nowoczesne terapie jak przeciwciała monoklonalne, które wykazują skuteczność w łagodzeniu bólu związanego z chorobą zwyrodnieniową stawów.

Suplementacja wspierająca stawy

Wspomaganie diety psa suplementami może przynieść korzyści w zarządzaniu chorobą. Składniki jak glukozamina, chondroityna, kwas hialuronowy, wyciąg z czarciego pazura, boswellia serrata, MSM oraz kwasy omega-3 mogą wspierać regenerację chrząstki stawowej i działać przeciwzapalnie.

Fizjoterapia i hydroterapia

Regularna aktywność fizyczna dostosowana do możliwości psa jest bardzo ważna w utrzymaniu ruchomości stawów i wzmocnieniu mięśni. Zabiegi fizjoterapeutyczne, jak m.in. pole magnetyczne, laseroterapia czy terapia ultradźwiękami, mogą przynieść ulgę w bólu i poprawić funkcję stawów. Hydroterapia, czyli ćwiczenia w wodzie, pozwala na bezpieczne wzmacnianie mięśni przy minimalnym obciążeniu stawów.

Kontrola masy ciała i dieta

Utrzymanie optymalnej masy ciała jest kluczowe w zarządzaniu chorobą zwyrodnieniową stawów. Nadwaga zwiększa obciążenie stawów, co może nasilać objawy choroby. Odpowiednio dobrana dieta oraz suplementy zawierające składniki wspierające zdrowie stawów mogą wpłynąć pozytywnie na spowolnienie postępu choroby.

Dostępne metody operacyjne

W zależności od lokalizacji i stopnia zaawansowania zmian zwyrodnieniowych, stosuje się różne techniki chirurgiczne, m.in.:

1. Artroskopia – małoinwazyjna metoda polegająca na wprowadzeniu kamery i narzędzi do stawu przez niewielkie nacięcia. Umożliwia usunięcie fragmentów uszkodzonej chrząstki czy ciał wolnych w stawie.
2. Osteotomia – zabieg polegający na przecięciu i repozycji kości w celu poprawy biomechaniki stawu. Stosowany m.in. w leczeniu dysplazji stawu biodrowego.
3. Endoprotezoplastyka – wymiana uszkodzonego stawu na implant. Najczęściej wykonywana w przypadku stawu biodrowego u większych psów.

Po zabiegu chirurgicznym kluczowe jest zapewnienie psu odpowiedniej opieki oraz wdrożenie programu rehabilitacji:

• monitorowanie rany – regularna kontrola miejsca operacji pod kątem ewentualnych oznak infekcji czy nieprawidłowego gojenia,
• ograniczenie aktywności – w początkowym okresie po operacji należy ograniczyć ruchliwość psa, unikając skakania, biegania czy wchodzenia po schodach,
• kontrola bólu – stosowanie zaleconych przez weterynarza leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych,
• rehabilitacja – ćwiczenia fizjoterapeutyczne jak masaże, ćwiczenia bierne i czynne, hydroterapia czy laseroterapia. Pomogą w przywróceniu pełnej funkcji stawu oraz wzmocnieniu mięśni.

Czas rekonwalescencji zależy od rodzaju przeprowadzonej operacji oraz indywidualnych predyspozycji psa, ale zazwyczaj wynosi od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Odpowiednia dieta i ćwiczenia dostosowane do stanu psa:

• dieta – wprowadzenie karmy bogatej w kwasy omega-3 i omega-6 może pomóc w redukcji stanów zapalnych. Składniki jak glukozamina i chondroityna wspierają regenerację chrząstki stawowej. Ważne jest również utrzymanie prawidłowej masy ciała, aby nie obciążać dodatkowo stawów,
• ćwiczenia – regularna, umiarkowana aktywność fizyczna pomaga w utrzymaniu ruchomości stawów i wzmocnieniu mięśni. Ćwiczenia powinny być dostosowane do możliwości psa i zalecone przez lekarza weterynarii lub rehabilitanta.

Wsparcie w warunkach domowych:

• wygodne legowisko – zapewnienie miękkiego, dobrze wyściełanego miejsca do spania pomoże w redukcji nacisku na bolesne stawy. Polecane są również specjalne posłania ortopedyczne,
• unikanie przeciągów i zapewnienie ciepła – ciepło może łagodzić ból stawów, dlatego warto zadbać o to, aby pies przebywał w ciepłym środowisku. Stosowanie ciepłych okładów na stawy przed aktywnością może przynieść ulgę.

Regularna kontrola u lekarza weterynarii i indywidualny plan leczenia:

• konsultacje weterynaryjne – regularne wizyty u lekarza weterynarii pozwalają na monitorowanie postępu choroby i dostosowywanie planu leczenia,
• indywidualny plan leczenia – w zależności od zaawansowania choroby, lekarz weterynarii może zalecić farmakoterapię, suplementację, fizjoterapię czy inne metody wspierające zdrowie stawów.